Znajomość tak wielu dziedzin wiedzy jest niezbędna ze względu na fakt, iż efekt finalny działań podjętych dziś, zostanie osiągnięty dopiero za 2 pokolenia. Ponadto wszelkie zabiegi hodowlane mają w pewien sposób naśladować naturalne procesy występujące w przyrodzie i w efekcie pozwolić osiągnąć zróżnicowane drzewostany jak najbardziej dostosowane składem gatunkowym do siedliska.

wszelkie zabiegi hodowlane mają w pewien sposób naśladować naturalne procesy występujące w przyrodzie

Czym zatem zajmuje się w praktyce hodowla lasu?

Zacznijmy od początku:

Zbiór nasion:

Nasiona do wyhodowania sadzonek najważniejszych gatunków drzew (takich jak sosna, świerk czy dąb) zbierane są w wyselekcjonowanych  pod względem jakości drzewostanach. Zbierane są szyszki (np. sosny), nasiona (np. dąb), owoce (np. jarząb, głóg jabłoń). Zbioru dokonuje się z drzewostanów, które akurat osiągnęły tzw. dojrzałość rębną z drzew ściętych (nazywane są Gospodarczymi Drzewostanami Nasiennymi), bądź też wyspecjalizowani zbieracze dokonują zbioru z drzew stojących (drzewostany takie nazywamy Wyłączonymi Drzewostanami Nasiennymi). Nasiona pozyskiwać można także w specjalnie do tego celu założonych plantacjach nasiennych, źródłach nasion a nawet z wyselekcjonowanych pojedynczych drzew. W żadnym jednak wypadku źródło nie jest miejscem przypadkowym, tylko specjalnie do tego celu wyznaczonym.

                Nadleśnictwo Rajgród posiada ponad 220 hektarów Gospodarczych Drzewostanów Nasiennych, z których zbiera nasiona na potrzeby produkcji sadzonek. Ponadto wykorzystuje także nasiona z Wyłączonych Drzewostanów Nasiennych z obszaru Puszczy Augustowskiej do zakładania tzw. upraw pochodnych czyli takich, które będą w genach posiadały najbardziej pożądane cechy. Łączna powierzchnia upraw pochodnych wynosi obecnie ponad 150 hektarów.

Produkcja sadzonek

                Zebrane nasiona podlegają ocenie pod względem jakości. Badanie takie wykonują w swoich laboratoriach Stacje Oceny Nasion. Po upewnieniu się, że nasiona są wysokiej jakości, dokonuje się  ich wysiewu na szkółce. W zależności od tego w jakim okresie roku nasiona zostały wysiane, jeszcze tego samego roku, bądź wiosną roku następnego kiełkują z nich siewki. W celu wyhodowania zdrowych sadzonek gotowych do posadzenia w lesie, przeprowadza się wiele zabiegów mających na celu zapewnienie im dobrych warunków wzrostu poprzez deszczowanie, pielenie, szkółkowanie (wyjmowanie sadzonek i przesadzanie ich tak aby rosły w większym rozluźnieniu) oraz ochronę przed infekcjami grzybowymi.

                Przy produkcji sadzonek używa się tzw. symboli produkcyjnych. Mają one za zadanie informowanie z jaką sadzonką mamy do czynienia. Symbol składa się ze skrótu gatunku (np. So dla sosny) oraz oznaczenia wieku składającego się najczęściej z 2 liczb oddzielonych symbolem „/" (pierwsza liczba oznacza ilość lat życia sadzonki przed szkółkowaniem a druga ilość po szkółkowaniu). Dla przykładu So 1/0 oznacza jednoroczną sadzonkę sosny, Lp 1/1 oznacza dwuletnią sadzonkę lipy zaszkółkowaną po pierwszym roku.

                Nadleśnictwo Rajgród posiada własną szkółkę leśną o powierzchni 256 arów, położoną w niewielkiej odległości od biura nadleśnictwa w miejscowości Tama. Produkuje się w niej rocznie około 650 tysięcy sztuk sadzonek w większości przeznaczonych na własne potrzeby. Ze względu na udział siedlisk w większości są to gatunki iglaste.

Odnowienia i zalesienia

                Wyprodukowane sadzonki służą do odnawiania powierzchni leśnych w miejscach, gdzie wycięto drzewostan,  który osiągnął dojrzałość rębną, bądź zalesiania powierzchni, gdzie wcześniej lasu nie było (grunty porolne, nieużytki). Wykonuje się to dbając aby skład gatunkowy był dopasowany do siedliska (żyzności oraz wilgotności gleby) i w jak największym stopniu urozmaicony gatunkami biocenotycznymi.

                Nadleśnictwo Rajgród wykonuje rocznie od 80 do 120 hektarów odnowień i zalesień wykorzystując przy tym do 850 tysięcy sztuk sadzonek. Coraz większe znaczenie zaczyna mieć odnowienie naturalne, czyli wycięcie drzewostanu przy dobrym urodzaju nasion i oczekiwanie na obsiew z drzew sąsiadujących, bądź też pozostawienie niewyciętych nasienników, które dostarczą nasion. Działanie to pozwala na oszczędności, ponieważ nie ponosi się kosztów produkcji sadzonek. Gdyby odnowienia naturalne zastąpić sztucznymi, wymagało by to wysadzenia dodatkowo kilkudziesięciu tysięcy sztuk sadzonek rocznie.

Pielęgnowanie gleby

                Świeżo posadzone drzewka wymagają otoczenia szczególną ochroną. Ich swobodnemu wzrostowi zagraża roślinność zielna, która bujnie rozwija się na uprawach leśnych i ogranicza dostęp światła. Istnieje wiele sposobów walki z chwastami od wydeptywania i motyczenia po wykaszanie kosami spalinowymi. Ten ostatni sposób jest w ostatnich latach najbardziej powszechny.

                Nadleśnictwo Rajgród wykonuje pielęgnację gleby średnio na około 250 hektarach upraw, przy czym niektóre powierzchnie wymagają dwukrotnego a nawet trzykrotnego powtórzenia zabiegu.

Czyszczenia wczesne i czyszczenia późne

                W okresie uprawy (od posadzenia drzewek do momentu zetknięcia się koron)  i młodnika (od zetknięcia się koron do momentu rozpoczęcia zamierania najsłabszych drzewek w wyniku konkurencji) wykonuje się zabiegi pielęgnacyjne mające na celu usunięcie wszystkich niepożądanych drzewek. W okresie czyszczeń wczesnych usuwamy wszystkie chore i uszkodzone drzewka a także takie, które zasiały się samoistnie a są niepożądane w składzie naszej uprawy. W okresie czyszczeń późnych drzewa zaczynają konkurować ze sobą o światło a zatem przyrastają intensywnie na wysokość.  Naszym zadaniem w tej fazie jest usuwanie drzewek o słabej jakości a także zbyt mocno rozrastających się na boki (tzw. rozpieracze) w taki sposób aby pozostałe nie stawały się zbyt smukłe a ich korony nadmiernie krótkie. W obu przypadkach prowadzimy tutaj tzw. selekcję negatywną, a zatem wybieramy osobniki z różnych względów niepożądane i je usuwamy.

                Nadleśnictwo Rajgród rocznie wykonuje czyszczenia wczesne w rozmiarze zbliżonym do powierzchni odnowień oraz 69 hektarów czyszczeń późnych.

Trzebieże wczesne i trzebieże późne

                Dalsza część życia drzewostanu nadal wiąże się z prowadzeniem cięć pielęgnacyjnych. W okresie tym zmieniane jest podejście do wykonywania tych zabiegów ponieważ pojawia się możliwość wyboru osobników najbardziej wartościowych zarówno z hodowlanego jak i technicznego punktu widzenia. Działania te zbliżone są do naturalnych procesów, gdzie przeżywają osobniki najsilniejsze. Trzebieże są zabiegami o charakterze pozytywnym co oznacza, że dokonujemy wyboru osobników o najlepszych cechach a wycinamy te, które przeszkadzają im w rozwoju (podział na drzewa dorodne i szkodliwe). W podziale tym istnieją także drzewa pożyteczne czyli te, które nie maja cech drzew dorodnych ale też nie przeszkadzają im we wzroście a wręcz pomagają poprzez ocienianie pni co powoduje ich oczyszczanie (obumieranie i odpadanie dolnych gałęzi).

                W Nadleśnictwie Rajgród wykonuje się średnio rocznie 86 ha trzebieży wczesnych i 590 ha trzebieży późnych.

Rębnie

                Wydawać by się mogło, że wykonanie rębni ma niewiele wspólnego z hodowlą lasu. Otóż nic bardziej mylnego. Rębnie wykonuje się w momencie kiedy drzewostan jest już całkowicie dojrzały, drzewa już dawno zakończyły przyrost na wysokość i mocno spowolniły przyrost na grubość a ich odporność stopniowo spada.  Wówczas to z drzewostanów o najlepszej jakości zbiera się nasiona. Wycięcie drzewostanu jest swojego rodzaju zamknięciem cyklu. Zostaje to wykonane w sposób przemyślany tak aby kształt i rozmiar powierzchni wycinanej dawał optymalne warunki wzrostu gatunkom, które zostaną następnie posadzone tj. np. na siedliskach optymalnych dla sosny wycina się większe powierzchnie, natomiast np. dla dęba wycina się małe tzw. gniazda, gdzie znajduje on bardziej optymalne warunki mikroklimatyczne.

                Średnio rocznie w Nadleśnictwie Rajgród rębnie stosuje się na powierzchni 100 hektarów.